W latach 80-tych XX wieku w Polsce nastąpiła wielka zmiana wpływająca na całe społeczeństwo. Była to nie tylko przemiana społeczna, ale również gospodarcza i ustrojowa. Ogół zmian z tym związanych określany jest mianem transformacji systemowej.
Transformacja systemowa- czyli co?
Transformacja społeczna zwykle jest najbardziej długotrwała, to ona wszystko zaczyna i dzieje się równolegle do zmian ustrojowych i gospodarczych, o ile występują. W Polsce zmiany w społeczeństwie zapoczątkował ruch związany z Solidarnością. Kluczowym rokiem dla wszystkich lat był rok 1989. To wtedy weszła w życie reforma Rakowskiego, wtedy także miejsce miały obrady Okrągłego Stołu.
Najbardziej kluczowym elementem transformacji systemowej była zmiana ustroju, która pozwoliła nie tylko na długotrwałe zmiany społeczne, ale przede wszystkim na zmiany w gospodarce. W czerwcu 1989 po raz pierwszy od II Wojny Światowej przeprowadzono wolne wybory (przynajmniej częściowo), które wygrała Solidarność. Początkowo prezydent Polski został mianowany- na tę stanowisko powołano Tadeusza Mazowieckiego. Ale już rok później, we w pełni wolnych wyborach prezydentem został wybrany Lech Wałęsa. Od tego czasu demokratyczne władze zaczęły wprowadzać szereg zmian. Kluczowe były te wprowadzone do zmiany do Konstytucji PRL zmieniające nazwę państwa na Rzeczpospolita Polska i powracające do godła orła w koronie, ale przede wszystkim odrzucające zasady systemu jednopartyjnego. Równolegle system gospodarczy ulegał transformacji, sukcesywnie wprowadzano zasady gospodarki wolno rynkowej, uwolniono też walutę, czego początkowym skutkiem był okres bardzo wysokiej inflacji.
Czy da się jednoznacznie ocenić transformacje systemową w Polsce?
Przeglądając różnego rodzaju publikacje na temat transformacji systemowej w Polsce można się spotkać z bardzo różnymi ocenami. Część z nich będzie bardzo pozytywna, inna będą odnosić się bardzo krytycznie do przebiegu tych zmian. Różnorodność tych ocen wynika w dużej mierze z faktu, że w latach 90-tych XX wieku Polska mierzyła się z wieloma problemami.
Zmiany gospodarcze i przejście z gospodarki planowanej centralnie do gospodarki wolnorynkowej w początkowym etapie wiązało się z bardzo wysokim bezrobociem oraz hiperinflacją. Polska była pierwszym krajem, który przeprowadzał tak gruntowną zmianę, zatem nie bardzo było skąd czerpać wzorce. Z całą pewnością nie uniknięto w tym procesie błędów, jednak patrząc na to jak w tym czasie radziły sobie z transformacją inne kraje bloku wschodniego, Polska z całego procesu wyszła obronną ręką. Trudno jest jednak przewidzieć, jak zachowałaby się gospodarka czy społeczeństwo, gdyby wtedy podjęto inne decyzje. Właśnie dlatego dziś najlepiej analizować skutki poszczególnych decyzji, b przyszłości unikać błędów, ale jednoznaczna ocena transformacji nie powinna być celem samym w sobie.
