Choć podstawą każdej umowy o pracę jest stosunek pracy, one same potrafią dość znacząco różnić się między sobą. Z jakimi możemy się zatem spotkać i czym charakteryzują się kolejne z nich?
Czym jest stosunek pracy?
Wraz z podpisaniem umowy o pracę dochodzi do zawiązania stosunku pracy. Termin ten jest stosowany w polskim prawie, gdy pojawia się konieczność opisania specyficznej więzi, jaka zaczyna od tego momentu łączyć pracownika oraz pracodawcę. To właśnie na mocy stosunku pracy dochodzi do zobowiązania się pracownika do wykonywania pracy zarówno w miejscu, jak i w czasie, który określi pracodawca. Stosunek pracy nakłada też na zatrudniającego obowiązek wypłacenia za taką pracę wynagrodzenia.
Zawiązanie stosunku pracy jest możliwe jedynie poprzez spełnienie określonych kryteriów. Pracownik musi więc wykonywać pracę osobiście i działać pod kierownictwem świadcząc ją w określonym czasie i miejscu. Ze stosunkiem pracy wiąże się też otrzymywanie wynagrodzenia, które nie może być niższe niż ogłaszana raz w roku pensja minimalna. Co warte zapamiętania, momentem nawiązania stosunku pracy jest moment podpisania umowy o pracę. To właśnie dlatego ustalenia odnoszące się choćby do warunków pracy i płacy są negocjowane wcześniej. Pracodawca może zaproponować takie, które są korzystniejsze niż wynikałoby to z prawa pracy, nie mogą być to jednak warunki gorsze niż opisane w kodeksie pracy.
Rodzaje umów o pracę i ich specyfika
Jak już wspomniano, nawiązanie stosunku pracy pozwala mówić o umowie o pracę jako o tej, która jest dwustronnie zobowiązująca. Każda ze stron otrzymuje w jej następstwie określone świadczenia, każda też musi jednak spełniać jakieś świadczenia. Najbardziej popularnymi umowami o pracę są te, które zawiera się na czas określony oraz na czas nieokreślony, nie są to jednak jedyne rodzaje umów o pracę, jakie dopuszcza polskie prawo. Nie można więc nie wspomnieć o umowie o pracę na okres próbny oraz o umowie na okres wykonywania określonej pracy nazywanej popularnie umową o pracę na zastępstwo. Tu warto podkreślić, że mamy do czynienia z katalogiem zamkniętym. Pracownik i pracodawca nie mogą więc podpisać innych umów o pracę, jeśli mają być to porozumienia zgodne z polskim prawem.
Najczęściej w kontekście umów o pracę mówi się o rozróżnieniu na umowy terminowe oraz bezterminowe. Do pierwszej z grup zalicza się umowy na okres próbny oraz umowy na czas wykonywania konkretnej pracy. Ważnym rodzajem są też umowy na czas określony. Te ostatnie najbardziej ewoluowały w ciągu ostatnich kilkunastu lat. Dziś nie można już zawierać ich nieustannie (czwarta umowa na czas określony automatycznie staje się umową bezterminową), nie można też dowolnie regulować ich czasu (maksymalny czas obowiązywania takich umów to 33 miesiące).
Osoba zatrudniana w oparciu o umowę o pracę powinna już w momencie jej podpisywania znać jej charakter. Jeśli brak konkretnego określenia, można ustalić je bazując na podstawie całokształtu jej warunków. Co ciekawe, jeśli nie jest to możliwe, automatycznie zakładamy, że mamy do czynienia z umową na czas określony.
