Praca w przemyśle spożywczym czy gastronomii, zwłaszcza jeśli dotyczy bezpośredniego kontaktu z żywnością, wymaga szczególnych uprawnień. Jednym z nich jest tak zwana książeczka sanepidowska lub świadectwo zdrowia. Wydaje się, że to niezbędne narzędzie, ale jak je zdobyć? Oto kompletny przewodnik, wyjaśniający, jak wyrobić książeczkę sanepidowską.
Czym jest książeczka sanepidowska?
Książeczka sanepidowska, oficjalnie nazywana świadectwem zdrowia, to dokument potwierdzający, że osoba pracująca z żywnością nie jest nosicielem chorób zakaźnych. Ta kontrola jest niezbędna, aby zapobiegać rozprzestrzenianiu się groźnych dla zdrowia chorób poprzez żywność i jest koniecznością dla osób pracujących na różnych stanowiskach związanych z przygotowaniem i serwowaniem jedzenia. Ale zanim zaczniemy omawiać szczegóły procesu wyrobienia tego dokumentu, ważne jest, aby zrozumieć, do kogo jest on kierowany i jakie są związane z nim obowiązki ustawowe.
Do kogo kierowane jest świadectwo zdrowia?
Świadectwo zdrowia jest wymagane przede wszystkim od osób pracujących „na styku” z żywnością, w tym: kucharzy, piekarzy, kasjerów w sklepach spożywczych, sprzedawców w sklepach mięsnych, kelnerów, cateringowców i pracowników stołówek. Jest to wymóg nie tylko dla osób zatrudnionych na etacie, ale również dla pracowników sezonowych, stażystów i wolontariuszy, którzy mają styczność z żywnością. Istotne jest również to, że świadectwo zdrowia muszą posiadać nie tylko pracownicy, ale również właściciele firm gastronomicznych i spożywczych.
Przegląd ustawowych obowiązków
Zakres obowiązków nałożonych przez prawo w związku z książeczką sanepidowską jest dość szeroki. Przede wszystkim odpowiedzialność za jej posiadanie spoczywa na pracodawcy, który musi dopilnować, aby wszyscy pracownicy mający bezpośredni kontakt z żywnością posiadali takie świadectwo. Jest to zgodne z przepisami Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 roku o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Co więcej, pracownik jest zobowiązany do okazania książeczki sanepidowskiej na żądanie przełożonych lub inspekcji sanitarnej. Ignorowanie tych wymogów może prowadzić do surowych konsekwencji, takich jak grzywny czy nawet zamknięcie obiektu.
Zasady dotyczące badań
Badania na nosicielstwo chorób zakaźnych, niezbędne do otrzymania świadectwa zdrowia, są specyficzne. Muszą być przeprowadzone przez konkretną grupę specjalistów (więcej na ten temat poniżej), a ich zakres obejmuje badania krwi i kału. Badania te mają na celu wykrycie ewentualnej obecności patogenów, które można przekazać przez żywność, takich jak Salmonella, Giardia czy różne rodzaje robaków. Dodatkowo, część badań to tak zwane badania profilaktyczne, które powinny być wykonywane regularnie – co najmniej raz do roku – aby upewnić się, że pracownik nadal nie jest nosicielem żadnych chorób zakaźnych.
Kto może przeprowadzić badania
Badania sanepidowskie mogą przeprowadzić tylko określone jednostki medyczne: zakłady opieki zdrowotnej, którym Minister Zdrowia przyznał uprawnienia do przeprowadzania takich badań. Nie jest to usługa, którą można zlecić dowolnemu lekarzowi. Aby upewnić się, że daną jednostkę medyczną upoważniono do przeprowadzania tych badań, warto skonsultować się z lokalnym oddziałem Sanepidu lub sprawdzić na oficjalnej stronie Ministerstwa Zdrowia.
Gdzie można przejść badania sanepidowskie
Badania można zlecić w praktycznie każdej większej miejscowości w Polsce. Najczęstszymi miejscami prowadzenia takich badań są przychodnie zarządzane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, szpitale, a także prywatne kliniki. Generalnie rzecz biorąc, miejsce badania nie ma znaczenia, o ile jednostka wykonująca badania ma odpowiednie uprawnienia. Ważne jest tylko, aby wyniki badań były jak najbardziej aktualne, więc zawsze warto wybrać miejsce, które jest w stanie zapewnić szybki czas oczekiwania na wyniki.
Czas oczekiwania na wyniki
Czas oczekiwania na wyniki badań sanepidowskich różni się w zależności od jednostki oceniającej. Średnio wynosi od kilku dni do nawet dwóch tygodni. Czas ten zależy zarówno od wielu czynników związanych z konkretną jednostką medyczną, jak i od specyfiki danego przypadku. Niektóre zmienne, które mogą wydłużyć ten okres, to na przykład konieczność przeprowadzenia dodatkowych badań, problemy administracyjne lub duże obłożenie jednostki.
Ważność książeczki sanepidowskiej
Świadectwo zdrowia jest ważne przez rok od daty wydania. Po upływie tego czasu pracownik jest zobowiązany do ponownego wykonania badań i odnowienia świadectwa. Dla pracodawcy ważne jest, aby śledzić ważność świadectw pracowników, ponieważ pozwalanie pracownikowi na pracę po upływie ważności świadectwa jest naruszeniem prawa i może prowadzić do surowych konsekwencji.
Czy mogę stracić książeczkę sanepidowską?
Teoretycznie nie ma takiej możliwości, jako że książeczka sanepidowska nie jest „dokumentem do utraty”. Jeśli jednak pracownik okaże się nosicielem choroby zakaźnej, nie będzie mógł dalej pracować z żywnością do momentu zakończenia leczenia i uzyskania negatywnego wyniku badań. Co więcej, niezależnie od wyników badań, pracownik może stracić prawo do pracy, jeśli nie odnowi świadectwa na czas.
Procedura odnawiania świadectwa zdrowia
Procedura odnawiania świadectwa zdrowia jest taka sama jak podczas jego pierwszego wyrobienia. Obejmuje to ponowne przejście badań sanepidowskich. Jeśli wyniki badań są negatywne, nowe świadectwo zostanie wydane na kolejny rok. Pamiętajmy, że obowiązek odnowienia świadectwa leży zarówno na pracodawcy, jak i pracowniku.
Tipsy na zakończenie: Jak unikać częstych błędów
Podsumowując, oto kilka rad, które mogą pomóc uniknąć częstych błędów związanych z książeczką sanepidowską:
- Sprawdzaj regularnie ważność świadectw zdrowia pracowników – nie czekaj, aż minie rok od ich wydania, zasugeruj im odnowienie kilka tygodni wcześniej.
- Dopilnuj, aby książeczki sanepidowskie miały pracownicy na każdym szczeblu – od właściciela po pracowników sezonowych, w tym stagiairów i wolontariuszy.
- Wybieraj jednostkę medyczną do przeprowadzania badań starannie i upewnij się, że jest ona uprawniona do wykonania tego typu badań.
- Posiadanie aktualnej książeczki sanepidowskiej jest jednym z podstawowych warunków przy rekrutacji do pracy, która wiąże się z kontaktami z żywnością. Zawsze powinno to być uwzględnione w procesie rekrutacji.
Pamiętaj, że posiadanie książeczki sanepidowskiej to nie tylko przepis prawny, ale przede wszystkim troska o bezpieczeństwo klientów. Każdy, kto pracuje z żywnością, powinien zdawać sobie z tego sprawę i traktować ten obowiązek z odpowiednia powagą.
