Rozważając temat dotyczący dodatkowych świadczeń socjalnych, które możemy otrzymać na podstawie różnego rodzaju umów, pojawiło się słowo „kuroniówka”. Ten termin odnosi się do specyficznego rodzaju świadczenia, które może nie być dostępne dla wszystkich. Zanim jednak zbadamy szczegóły związane z tym świadczeniem, skupmy się na pierwszym, najważniejszym pytaniu: co to jest kuroniówka?
Co to jest kuroniówka?
Kuroniówka, potoczny termin na zasiłek dla bezrobotnych, zawdzięcza swoją nazwę ministrowi pracy i polityki socjalnej Leszkowi Kuroń, który w 1990 roku wprowadził te świadczenia. Jest to świadczenie z ubezpieczenia społecznego, które przysługuje osobom, które straciły pracę i zarejestrowały się w urzędzie pracy jako osoby bezrobotne. Celem „kuroniówki” jest zapewnienie tymczasowego wsparcia finansowego dla osób, które straciły źródło dochodu z powodu utraty pracy.
Historia powstania kuroniówki
Prawo do zasiłku dla bezrobotnych, znane powszechnie jako „kuronówka”, zostało wprowadzone w Polsce na początku lat 90. ubiegłego wieku, w trakcie transformacji gospodarczej. Jest to jedno z licznych rozwiązań korzystnych dla społeczeństwa zainicjowanych przez Leszka Kuroń, ówczesnego ministra pracy i polityki socjalnej, który jest również twórcą Polskiego Funduszu Socjalnego. Wówczas narodziła się idea wsparcia dla osób bezrobotnych, które straciły możliwość zarobkowania, by mogły one ze spokojem poszukać nowej pracy.
W potocznym użyciu termin „kuronówka” jest najczęściej używany jako synonim zasiłku dla bezrobotnych. Może występować również jako określenie pewnej grupy osób korzystających z zasiłku na zasadach, które nie zawsze są przejrzyste dla reszty społeczeństwa. Oczywiście nie są to jedynie osoby bezrobotne – „kuronówka” przysługuje także osobom, które pracowały na umowę o pracę oraz w pewnych przypadkach także na umowę-zlecenie i umowę o dzieło.
„Kuronówka” jest świadczeniem z ubezpieczenia społecznego, które przysługuje osobie bezrobotnej, jeżeli w okresie 12 miesięcy poprzedzających rejestrację jako bezrobotny opłacała składkę na ubezpieczenie społeczne przez co najmniej 365 dni. Zasiłek ten przysługuje przez 6 miesięcy – tyle trwa typowy okres „kuronówki”.
Warunki otrzymania kuroniówki
Otrzymanie zasiłku dla bezrobotnych, potocznie nazywanego „kuronówką”, jest związane z spełnieniem kilku podstawowych warunków. Przede wszystkim, prawo do zasiłku przysługuje osobie uwzględnionej w ewidencji urzędu pracy jako bezrobotna. Ponadto, osoba ta musi spełniać również wymóg tzw. okresu ubezpieczeniowego – w ciągu ostatnich 18 miesięcy przed zgłoszeniem się do urzędu pracy musiała być zatrudniona i opłacać składki na ubezpieczenie społeczne przez co najmniej 365 dni. Istotny jest również fakt, że zasiłek przysługuje osobom, które nie osiągają wieku emerytalnego.
Zasady przyznania zasiłku dla bezrobotnych, czyli „kuronówki”, są ściśle określone w polskim prawie. Wszystko zaczyna się od zgłoszenia się do urzędu pracy i zarejestrowania jako osoba bezrobotna. Następnie status bezrobotnego musi zostać potwierdzony przez urzędników urzędu pracy. Jeżeli osoba spełnia wymienione wcześniej kryteria, urząd pracy wydaje decyzję o przyznaniu zasiłku. Wysokość tego świadczenia zależy od wielu czynników, w tym od ostatniego wynagrodzenia, długości stażu pracy czy ilości osób na utrzymaniu.
Wysokość zasiłku dla bezrobotnych, czyli „kuronówki”, jest zróżnicowana. Jest ona wyliczana na podstawie ostatniego wynagrodzenia, które otrzymywała osoba bezrobotna przed zgłoszeniem się do urzędu pracy. W pierwszych trzech miesiącach wynosi ona 80% tego wynagrodzenia, natomiast w kolejnych trzech miesiącach – 60%. Maksymalna
wysokość zasiłku nie może przekroczyć 120% przeciętnego wynagrodzenia w danej branży z ostatniego kwartału.
Karanie za nienależyte korzystanie z kuroniówki
Zarówno niezarejestrowanie się jako osoba bezrobotna, jak i niewłaściwe korzystanie z „kuronówki”, czyli zasiłku dla bezrobotnych, podlega karze. Kara za niezarejestrowanie się jako osoba bezrobotna może wynieść do 30% obniżki zasiłku, natomiast za niewłaściwe korzystanie z „kuronówki” – do 100% obniżki zasiłku. W skrajnych przypadkach, jeżeli osoba korzystająca z „kuronówki” podejmie pracę „na czarno”, może to skutkować całkowitym odebraniem zasiłku oraz nałożeniem kary grzywny.
Procedura składania wniosku o kuroniówkę
Procedura składania wniosku o „kuronówkę”, czyli zasiłek dla bezrobotnych, jest ściśle regulowana. Wnioskujący musi złożyć wniosek w urzędzie pracy, do którego zagląszania jest wyznaczone miejsce zamieszkania lub pobytu. Wniosek powinien zostać złożony niezwłocznie po utracie pracy. Dokument ten powinien zawierać wszystkie niezbędne informacje, które potwierdzą spełnienie kryteriów dla otrzymania zasiłku.
Wśród dokumentów potrzebnych do ubiegania się o „kuronówkę”, czyli zasiłek dla bezrobotnych,
znajdują się m.in. dowód osobisty, dokumenty potwierdzające staż pracy (np. świadectwo pracy), dokumenty potwierdzające wcześniejsze opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne, a także dokumenty potwierdzające wysokość ostatniego wynagrodzenia. W przypadku osób, które po raz pierwszy ubiegają się o zasiłek, konieczne jest również dostarczenie dokumentów potwierdzających ukończenie nauki.
Efekty społeczne wprowadzenia kuroniówki
Wprowadzenie zasiłku dla bezrobotnych, popularnie zwanego „kuronówką”, miało wiele pozytywnych skutków społecznych. Przede wszystkim, zapewniło ono tymczasowe wsparcie finansowe dla osób, które straciły źródło dochodu. Dzięki temu mogły one skupić się na poszukiwaniu nowej pracy, bez obaw o bieżące wydatki. Z drugiej strony, „kuronówka” stała się również rodzajem amortyzatora, który chronił przed skutkami gwałtownych zwolnień, związanych chociażby z restrukturyzacją przemysłu czy przekształceniami własnościowymi.
Choć „kuronówka” była i jest pomocnym instrumentem w walce z bezrobociem, to jednak nie jest wolna od krytyki. Najczęściej pojawiające się zastrzeżenia dotyczą m.in. zbyt krótkiego okresu, na jaki przyznawane jest to świadczenie (zaledwie 6 miesięcy), oraz nieprecyzyjnych kryteriów przyznawania „kuronówki”, co niesie za sobą ryzyko wystąpienia case’ów, w których osoby faktycznie uprawnione do otrzymania wsparcia nie dostają go z różnego rodzaju przyczyn. Wreszcie, jako problem postrzegane jest także to, że „kuronówka” może zniechęcać do aktywnego poszukiwania pracy, zwłaszcza wśród osób o niskich kwalifikacjach, które i tak prawdopodobnie nie będą w stanie znaleźć zatrudnienia o w pełni satysfakcjonującym wynagrodzeniu.
Ogólna charakterystyka korzyści związanych z kuroniówką
Nie ulega wątpliwości, że „kuronówka” przynosi wiele korzyści. Dla osób bezrobotnych jest nieocenionym źródłem dochodu, pozwalającym na utrzymanie bieżącego standardu życia. Jest także formą wsparcia dla tych, którzy, utraciwszy źródło dochodu, muszą poszukać nowego miejsca pracy. Wiele osób korzystających z „kuronówki” korzysta również z różnego rodzaju szkoleń oferowanych przez Urząd Pracy, co zwiększa ich szanse na powrócenie na rynek pracy. Jednocześnie dla państwa „kuronówka” jest niezbędnym narzędziem polityki społecznej, pozwalającym na łagodzenie skutków bezrobocia.
„Kuronówka” może mieć zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na rynek pracy. Z jednej strony, zapewnia ona wsparcie finansowe dla osób bezrobotnych, co może pozwolić im na dłuższe poszukiwanie pracy odpowiedniej do ich kwalifikacji i oczekiwań. Z drugiej strony, „kuronówka” może tworzyć pewne zachęty do pozostawania w stanie bezrobocia, zwłaszcza dla osób o niskich umiejętnościach, które mogą nie być w stanie znaleźć pracy z wynagrodzeniem wyższym od zasiłku.
Podobne rozwiązania w innych krajach
Zasiłek dla bezrobotnych, czyli „kuronówka”, nie jest rozwiązaniem unikalnym dla Polski. W innych krajach również istnieją podobne formy wsparcia dla osób bezrobotnych. Na przykład, we Francji świadczenie to wynosi do 75% ostatniego wynagrodzenia i przysługuje na okres do 24 miesięcy. Z kolei w Niemczech zasiłek jest wyliczany na podstawie ostatniego wynagrodzenia, a osoby, które przeszły na niego po utracie pracy, mogą liczyć na 60-67% swojego ostatniego wynagrodzenia brutto przez okres 12-18 miesięcy. W Wielkiej Brytanii natomiast zasiłek wynosi jedną stałą kwotę i przysługuje na okres do 6 miesięcy.
Zmiany w prawie dotyczące kuroniówki
Przepisy dotyczące zasiłku dla bezrobotnych, czyli „kuronówki”, reguluje ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Od momentu uchwalenia tej ustawy w 2004 roku, wprowadzono szereg istotnych zmian w przepisach dotyczących „kuronówki”. Należą do nich m.in. zmiany w kryteriach przyznawania zasiłku, zasady wyliczania jego wysokości, a także zasady karania za niewłaściwe korzystanie z niej. W ostatnich latach dużą zmianą było wprowadzenie tzw. „małej kuroniówki” – zasiłku przysługującego na okres 3 miesięcy dla osób, które nie spełniają kryteriów okresu ubezpieczeniowego wymaganego do otrzymania „kuronówki”.
