Urlop rodzicielski to istotna część praw pracownika, które chronią i wspomagają rodziny w czasach, gdy najbardziej tego potrzebują. Istnieje jednak wiele zasad dotyczących tego, jak i kiedy można z niego korzystać. Czy jesteś w pełni świadomy swoich praw, a także obowiązków jako pracownika? Ten artykuł ma na celu zebranie wszystkich informacji na temat długości i zasad dotyczących urlopu rodzicielskiego w Polsce.
Rodzaje urlopów rodzicielskich w Polsce
W polskim prawie pracy wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje urlopów rodzicielskich: macierzyński, ojcowski oraz rodzicielski. Celem ich wprowadzenia była ochrona praw rodziców i umożliwienie im nieskrępowanego związania się z dzieckiem w pierwszych miesiącach jego życia. Każdy z tych urlopów ma swoje unikalne zasady i różnią się fundamentalnie w niewielu aspektach, głównie w długości trwania i w rekompensacie finansowej.
Czas trwania urlopu macierzyńskiego
Urlop macierzyński w Polsce jest zarezerwowany wyłącznie dla matek i trwa 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka, natomiast w sytuacji urodzenia większej liczby dzieci w jednej ciąży, urlop jest odpowiednio wydłużany.
Standardowy urlop macierzyński to 20 tygodni, jednak system ten jest elastyczny dla rodzeństwa wieloraczego. W przypadku urodzenia bliźniaków urlop wynosi 31 tygodni, dla trójki dzieci to 33 tygodnie, czwórki to 35 tygodni, a dla piątki i więcej dzieci to 37 tygodni. Jest to ochrona minimalna, gwarantowana przez prawo, ale poszczególne pracodawcy mogą oferować dłuższy urlop macierzyński, jeśli uważają to za stosowne.
Dodatkowy urlop macierzyński, to kolejne 6 tygodni, które mogą być wykorzystane przez mamę tuż po końcu standardowego urlopu macierzyńskiego, niezależnie od tego ile dzieci urodziła. Tego rodzaju urlop jest wymiarowany na pełne tygodnie i może być wykorzystany w całości lub częściowo, w dowolnym czasie do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko skończyło 6 lat.
Urlop tacierzyński – kiedy i na jak długo
Zaś urlop tacierzyński, jest dostępny dla ojców dzieci, którzy mają prawo do dwóch tygodni urlopu wypłacanego przez ZUS, bezpośrednio po narodzinach dziecka. Jest to prawo dodatkowe i nie wpływa ono na długość urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego.
Urlop rodzicielski – czy to to samo co urlop macierzyński?
Chociaż nazwy są często używane zamiennie, urlop rodzicielski nie jest tym samym co urlop macierzyński. Urlop rodzicielski jest dostępny dla obu rodziców i może trwać do 32 tygodni (w przypadku jednego dziecka) lub do 34 tygodni (w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka), a jego forma (czasu i / lub części) jest dowolna. Jest to dodatkowy czas dla rodziców, który mają do wykorzystania po urlopie macierzyńskim.
Jak wspomniano, urlop rodzicielski może trwać do 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i do 34 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka. Rodzice mają wiele swobody, aby zdecydować, jak rozdzielić ten czas między sobą, a dodatkowe tygodnie można podzielić na części, korzystając z nich w różnych terminach i kombinacjach, aż do momentu, gdy dziecko ukończy sześć lat.
Urlopy na dziecko i na opiekę nad dzieckiem – różnice
Urlop na dziecko oraz urlop na opiekę nad dzieckiem to inne formy urlopów, które są dostępne dla pracowników w Polsce. Urlop na dziecko to prawo dla rodziców posiadających co najmniej troje dzieci, które mogą korzystać z tego urlopu do momentu ukończenia przez ostatnie z dzieci 18. roku życia. Z kolei urlop na opiekę nad dzieckiem to prawo do dwóch tygodni urlopu w roku, które może wykorzystać każdy z rodziców niezależnie od liczby posiadanych dzieci.
Zasady korzystania z urlopów rodzicielskich przez obydwoje rodziców
Urlop rodzicielski pozwala rodzicom na podział czasu urlopu, młodzi rodzice mogą dzielić czas na pół lub w dowolnym innym proporcjach. Ważne jest jednak zapamiętanie, że raz przyznanego urlopu nie można przerwać. Dlatego warto dokładnie przemyśleć i zaplanować, jak najefektywniej wykorzystać ten cenny czas.
Urlop rodzicielski a praca w niepełnym wymiarze godzin
Praca w niepełnym wymiarze godzin jest możliwa w trakcie urlopu rodzicielskiego. Równocześnie z urlopem rodzicielskim możemy wykonywać pracę w niepełnym wymiarze godzin, jednak nie więcej niż pół etatu. Taka forma łączenia obowiązków zawodowych z obowiązkami rodzicielskimi wymaga zgody pracodawcy.
Jakie dokumenty są potrzebne do urlopu rodzicielskiego
Aby skorzystać z urlopu rodzicielskiego wystarczy zgłoszenie takiej chęci pracodawcy, co najmniej na 7 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. W przypadku oświadczenia o podziale urlopu rodzicielskiego, muszą to zrobić oboje rodzice. W zgłoszeniu podaje się daty rozpoczęcia i zakończenia urlopu oraz wskazuje się jego formę (ciągła, częściowa, na pół etatu).
Urlop rodzicielski a płatności ZUS
Podczas urlopu rodzicielskiego pracownik otrzymuje świadczenie z ZUS. Wysokość świadczenia zależy od długości przepracowania i wysokości podstawy wymiaru składek w ciągu ostatnich 12 miesięcy przed miesiącem, w którym pracownik składuje wniosek. Czas urlopu rodzicielskiego wlicza się do stażu pracy, a pracownik zachowuje swoje prawa pracownicze.
Urlop rodzicielski a umowa o pracę
Podczas urlopu rodzicielskiego umowa o pracę jest zawieszona, co oznacza, że pracownik nie wykonuje pracy, ale zachowuje swoje prawa pracownicze. Pracownik korzystający z urlopu rodzicielskiego jest chroniony tak, jak pracownik pracujący, nie jest możliwe zwolnienie pracownika z powodu korzystania z urlopu rodzicielskiego.
Czy urlop rodzicielski wpływa na emeryturę
Urlop rodzicielski jest opłacany przez ZUS i jest liczony do stażu pracy, co oznacza, że korzystanie z urlopu rodzicielskiego nie wpływa negatywnie na wysokość przyszłej emerytury. W czasie korzystania z urlopu pracownik dodatkowo opłaca składki do ZUS, które są liczone do dochodów emerytalnych.
Urlop rodzicielski a zwolnienie lekarskie
Urlop rodzicielski nie może być wznowiony po przerwaniu go z powodu choroby. To oznacza, że jeśli pracownik zostanie zwolniony na zwolnienie lekarskie w trakcie urlopu rodzicielskiego, nie może on później kontynuować niewykorzystanej części urlopu po zakończeniu zwolnienia lekarskiego.
