Równowaga rynkowa to stan, w którym ilość dobra czy usługi, którą konsumenci są gotowi nabyć (popyt), równa się ilości, którą producenci są gotowi dostarczyć na rynek (podaż). W tym stanie nie ma presji ani tendencji do zmiany cen lub ilości produktów na rynku.
Podaż – Co oznacza?
Podaż w kontekście ekonomii odnosi się do ilości dóbr i usług, jakie producenci są gotowi dostarczyć na rynek w danym czasie i w określonej cenie. Jest to jedna z kluczowych kategorii mikro- i makroekonomii, mająca istotny wpływ na kształtowanie równowagi rynkowej oraz na procesy decyzyjne zarówno na poziomie firm, jak i całości gospodarki.
Na mikroskalę postrzega się podaż jako ilość produktów, które producent jest gotów wytworzyć i dostarczyć na rynek przy różnych poziomach cen. Jest to determinowane przez koszty produkcji, technologię, dostępność zasobów i inne czynniki, które wpływają na zdolność firm do oferowania towarów i usług na rynku.
Natomiast na makroskalę, podaż odnosi się do ogólnej ilości dóbr i usług dostępnych w gospodarce narodowej. Tutaj podaż jest zazwyczaj związana z poziomem produkcji krajowej, czyli sumą wszystkich produktów i usług wytworzonych w danym kraju w określonym okresie czasu.
Podaż może być elastyczna lub nieelastyczna w zależności od tego, jak reaguje na zmiany cen. W przypadku podaży elastycznej, producenci są bardziej zdolni dostosować swoją produkcję do zmian cen, natomiast w przypadku podaży nieelastycznej, zmiany cen wpływają na ilość dostępnych produktów w mniejszym stopniu.
Popyt – co to takiego?
Popyt w kontekście ekonomii odnosi się do ilości dóbr i usług, jaką konsument lub cała gospodarka jest gotowa nabyć na rynku w danym czasie i przy określonej cenie. Jest to fundamentalny termin w teorii ekonomii, odzwierciedlający zachowanie konsumentów oraz wpływający na kształtowanie się cen i ilości towarów na rynku.
Na poziomie indywidualnym popyt zależy od wielu czynników, takich jak cena produktu, dochody konsumentów, preferencje, oczekiwania co do przyszłości oraz dostępność zastępczych dóbr i usług. Wyższe ceny zazwyczaj prowadzą do mniejszej ilości żądanej przez konsumenta, natomiast niższe ceny mogą zwiększyć ilość żądanej.
według prawa popytu wzrost ceny generuje spadek popytu na dane dobro, a obniżka ceny wzrost popytu. Równowaga rynkowa występuje, gdy krzywa popytu przeciwna krzywą podaży, dzięki temu zostaje wyznaczona cena i wielkość transakcji w równowadze.
Czynniki kształtujące podaż
Jak już zostało wskazane powyżej, cena jest podstawowym czynnikiem wpływającym na popyt i podaż. Jednak podaż kształtowana jest także przez inne czynniki, m.in. przez:
- Koszty produkcji, np. opłaty za energię, czynsz, ceny urządzeń i surowców wykorzystywanych do produkcji, oprocentowanie kredytów,
- Koszty technologii, dzięki której dane dobra zostały wytworzone,
- Liczbę producentów działających na danym rynku, konkurencja między nimi,
- Oczekiwania dotyczące zmian cen na rynku,
- Sumę wartości eksportu oraz importu,
- Prowadzoną politykę państwa (dotacje, subwencje, tworzone prawo),
- Czynniki przypadkowe, których nie można przewidzieć, np. pogoda (susza, gradobicie).
Istnieje zatem wiele czynników wpływających na podaż danego dobra na rynku.
Czynniki kształtujące popyt
Oprócz ceny, która wpływa na popyt, czynnikami kształtującymi są:
- dochody i preferencje konsumentów,
- ceny zamienników danego towaru,
- przewidywania co do kształtowania się cen w przyszłości,
sytuacja polityczna i gospodarcza, - czynniki społeczne, demograficzne i geograficzne,
- ceny dóbr, które wzajemnie się uzupełniają (dobra komplementarne), np. monitor i komputer, samochód i benzyna.
Na rynku – sprzedawca chce sprzedać, jak najdrożej, a konsument zapłacić jak najtaniej. Równowaga rynkowa zostanie osiągnięta, gdy konsument znajdzie sprzedawcę oferującego dane dobra w oczekiwanej przez niego cenie. Dzięki istnieniu na rynku konkurencji, sprzedawca musi nieustannie analizować swoją politykę cenową, by nie narazić się na utratę klientów.
Podsumowanie
Podaż to suma wszystkich dóbr, które oferowane są na rynku przez producentów. Natomiast popyt to ilość dobra, którą konsumenci chcą i mają możliwość kupić po danej cenie w określonym czasie. Zatem kupujący – konsument stoi po stronie popytu, a sprzedający – sprzedawca po stronie podaży. Podstawowym czynnikiem wpływającym na popyt i podaż to cena. Według prawa podaży, gdy cena wzrasta zwiększa się wielkość podaży danego towaru, a gdy jego cena spada, towarzyszy temu spadek wielkości podaży. Natomiast według prawa popytu wzrost ceny generuje spadek popytu na dane dobro, a obniżka ceny wzrost popytu. Równowaga rynkowa występuje, gdy krzywa popytu przeciwna krzywą podaży, dzięki temu zostaje wyznaczona cena i wielkość transakcji w równowadze
